ISO/IEC 27001 คืออะไร?
ISO/IEC 27001 เป็นมาตรฐานสากลสำหรับการจัดการความมั่นคงของข้อมูล (Information Security Management System: ISMS) ที่ช่วยให้องค์กรสามารถจัดการความปลอดภัยของข้อมูลในหลากหลายด้าน เช่น ข้อมูลทางการเงิน ข้อมูลลูกค้า และข้อมูลสำคัญต่าง ๆ มาตรฐานนี้มุ่งหวังที่จะปกป้องข้อมูลจากการเข้าถึงที่ไม่ได้รับอนุญาต การทำลาย การเปลี่ยนแปลง หรือการรั่วไหล นอกจากนี้ยังช่วยให้ธุรกิจสามารถปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลได้ มาตรฐานนี้เหมาะกับทั้งองค์กรขนาดเล็ก กลาง และใหญ่ ไม่ว่าจะเก็บข้อมูลบน Cloud หรือ On-Premise
- สร้างความเชื่อมั่นให้ลูกค้าและคู่ค้า การได้รับการรับรองจาก ISO/IEC 27001 คือหลักฐานว่าองค์กรมีระบบป้องกันข้อมูลตามมาตรฐานสากล ลูกค้าจะมั่นใจมากขึ้น โดยเฉพาะธุรกิจที่ต้องรับข้อมูลส่วนบุคคลหรือข้อมูลความลับทางธุรกิจ
- ลดความเสี่ยงด้านข้อมูล องค์กรจะสามารถระบุความเสี่ยงล่วงหน้า เช่น ความเสี่ยงจากระบบ ความเสี่ยงจากบุคลากร หรือความเสี่ยงจาก Supplier และมีแผนจัดการที่เหมาะสม
- ปฏิบัติตามกฎหมายด้านข้อมูลได้อย่างถูกต้อง โดยเฉพาะ PDPA หรือข้อกำหนดภายในอุตสาหกรรม เช่น Banking, Healthcare, Government
- พัฒนากระบวนการทำงานให้เป็นระบบมากขึ้น ช่วยลดงานซ้ำซ้อน ลดข้อผิดพลาด และเพิ่มประสิทธิภาพในทีม IT, HR, Finance หรือฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลสำคัญ
องค์ประกอบสำคัญของ ISO/IEC 27001
- ขอบเขต (Scope)
กำหนดว่า ISMS จะครอบคลุมระบบใดบ้าง เช่น DMS, e-Sign, ERP, HR ระบบสำนักงานใหญ่ หรือเฉพาะบางแผนก - นโยบายความมั่นคงสารสนเทศ (IS Policy)
ประกาศนโยบายจากผู้บริหาร เป็นเอกสารสั้น ๆ ที่ระบุหลักการและเป้าหมาย ISMS - การประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment)
ระบุทรัพย์สิน → ระบุภัยคุกคาม → ประเมินผลกระทบและโอกาส → คำนวณความเสี่ยง - การจัดการความเสี่ยง (Risk Treatment Plan)
เลือกวิธีจัดการความเสี่ยง เช่น ลด, ยอมรับ, โอน, หลีกเลี่ยง - Statement of Applicability (SoA)
ระบุว่าเลือกใช้มาตรการจากแนวทางข้อใดบ้าง พร้อมเหตุผลว่าทำไมถึงใช้/ไม่ใช้ - การควบคุมภายใน (Controls)
ครอบคลุม เช่น การเข้ารหัส การสำรองข้อมูล การควบคุมการเข้าถึง การจัดการเหตุการณ์ด้านความปลอดภัย - เอกสารและบันทึก (Documentation & Records) คู่มือ, นโยบาย, การประเมินความเสี่ยง, แผนการรักษาความต่อเนื่อง, ผลการ audit ภายใน ฯลฯ
- การตรวจประเมินภายใน / การทบทวนโดยฝ่ายบริหาร ตรวจสอบกระบวนการปรับปรุง และให้ฝ่ายบริหารเห็นภาพรวมของระบบ
- การรับรองจากหน่วยงานภายนอก
เมื่อองค์กรมีความพร้อม Auditor จะตรวจเอกสารและกระบวนการ หากผ่านจะออกใบรับรอง
ขั้นตอนเชิงปฏิบัติ (Practical step-by-step) ทำ ISO/IEC 27001 ให้สำเร็จในองค์กร
ระยะเวลามาตรฐาน 3–12 เดือน ขึ้นกับขนาดองค์กรและความซับซ้อนของระบบ
ขั้นที่ 1 เตรียมความพร้อมผู้บริหาร
-
-
ได้รับคำสั่งจากผู้บริหาร (Management Commitment) อย่างเป็นลายลักษณ์อักษร
-
ตั้งทีม ISMS (ISMS Manager / Information Security Officer) และกำหนดหน้าที่ความรับผิดชอบชัดเจน
-
ขั้นที่ 2 กำหนดขอบเขต (Define Scope)
-
-
ระบุขอบเขตเชิงภูมิศาสตร์และเชิงระบบ เช่น “ISMS ครอบคลุม DMS (zDOX), e-Sign, HR system ทั้งสำนักงานใหญ่และโรงงานนิคม A”
-
ระบุข้อยกเว้นถ้ามี
-
ขั้นที่ 3 จัดทำนโยบาย (Policy) และวัตถุประสงค์ (Objectives)
-
-
นโยบายต้องสั้น ชัดเจน และลงลายมือชื่อผู้บริหาร
-
วัตถุประสงค์แบบวัดได้ เช่น “ลด incident ที่กระทบข้อมูลลูกค้าต่อปี ≤ 2 ครั้ง” หรือ “ความพร้อมใช้งานระบบสำคัญ ≥ 99% หรือ ≥ 99.9% ”
-
ขั้นที่ 4 การจัดทำรายการทรัพย์สินและการประเมินความเสี่ยง
-
-
รวบรวมและจัดทำรายการทรัพย์สินทั้งหมด เช่น ข้อมูล, ระบบ (DMS, e-mail), ฮาร์ดแวร์, บุคลากร, รวมถึงสัญญากับผู้ให้บริการ
-
ระบุมูลค่า, เจ้าของ, สถานที่จัดเก็บ และระดับความลับ
-
ระบุความเสี่ยงต่าง ๆ และอุปสรรค → ประเมินผลกระทบ และโอกาสเกิด → คำนวณระดับความเสี่ยง
-
ขั้นที่ 5 การจัดการความเสี่ยง และจัดทำ SoA
-
-
สำหรับความเสี่ยงแต่ละเรื่อง ให้กำหนดว่าจะยอมรับ / ลด / โอน / หลีกเลี่ยง
-
หากเลือก “ลดความเสี่ยง” ต้องกำหนดมาตรการควบคุมที่จะใช้ และบันทึกใน SoA (Statement of Applicability)
-
หากมีมาตรการใดไม่เลือกใช้ ต้องระบุเหตุผลให้ชัดเจน
-
ขั้นที่ 6 ออกแบบและดำเนินการมาตรการควบคุม และเขียน SOP
จัดทำ SOP สำหรับกระบวนการสำคัญ เช่น
-
-
Access Management
-
Patch Management
-
Backup & Restore
-
Incident Response
-
Change Management
-
Supplier Management
ควรมีรายการตรวจสอบ และแบบฟอร์ม เช่น ใบขอเปลี่ยนแปลงระบบ หรือรายงานเหตุการณ์
-
ขั้นที่ 7 การฝึกอบรมและสร้างความตระหนักด้านความปลอดภัย
-
-
จัดอบรมความปลอดภัยสำหรับพนักงาน เช่น การระวังอีเมลหลอกลวง, วิธีตั้งรหัสผ่านที่ปลอดภัย, วิธีจัดการข้อมูลอย่างถูกต้อง
-
บันทึกหลักฐานการอบรมเพื่อใช้ประกอบการตรวจประเมิน
-
ขั้นที่ 8 การติดตามผล การวัดผล และการตรวจประเมินภายใน
กำหนดตัวชี้วัด (KPIs) เช่น
-
-
MTTR (ระยะเวลาในการกู้คืนระบบ)
-
จำนวนเหตุการณ์ด้านความปลอดภัย
-
อัตราการอัปเดตแพตช์ของระบบ
-
อัตราการทบทวนสิทธิ์การเข้าถึง
ทำการตรวจสอบภายใน (internal audit) เพื่อพบและแก้ไขจุดอ่อนก่อนสอบจริง
-
ขั้นที่ 9 การทบทวนโดยผู้บริหารและการปรับปรุง
-
-
นำผลลัพธ์จาก audit, เหตุการณ์ด้านความปลอดภัย, และตัวชี้วัด KPIs ไปให้ผู้บริหารพิจารณา
-
ออกแผนปรับปรุงตามหลัก PDCA (Plan-Do-Check-Act) เพื่อพัฒนา ISMS อย่างต่อเนื่อง
-
ขั้นที่ 10 การตรวจรับรอง
เลือกหน่วยรับรอง (Certification Body) ที่ได้มาตรฐาน
-
-
Stage 1 ตรวจสอบเอกสาร
-
Stage 2 ตรวจหน้างานจริง (on-site audit)
หากพบข้อไม่สอดคล้อง (nonconformities) ต้องแก้ไขภายในเวลาที่กำหนดก่อนจึงจะได้รับใบรับรอง
-
ตัวอย่างการใช้งาน ISO/IEC 27001 ในองค์กรจริง
ตัวอย่างที่ 1 โรงงานในนิคมอุตสาหกรรม (จากกระดาษสู่ดิจิทัล)
ปัญหา เอกสารสำคัญกระจัดกระจาย ไม่ผ่าน audit
ระบบที่ใช้ ได้แก่ DMS (zDOX), e-Sign, Server On-Premise
การดำเนินการ
-
-
จัดทำ Asset Inventory
-
กำหนดการควบคุม เช่น Encryption, Access Control
-
ทำสำรองข้อมูล Offsite และตรวจสอบ Access รายเดือน
-
ผลลัพธ์ เอกสารปลอดภัยขึ้น และผ่านการตรวจ Internal Audit ได้ง่ายขึ้น
ตัวอย่าง 2 บริการ e-Signature สำหรับลูกค้าองค์กร (Cloud SaaS)
ปัญหา ลูกค้าต้องการใช้ e-Sign แต่บางรายมีกฎห้ามเก็บข้อมูลบน Cloud
ขอบเขต ISMS ให้แยกระบบ cloud และon-premise appliance (zDOX Appliance Box)
ขั้นตอนสำคัญ
-
-
SoA ระบุ controls ที่เกี่ยวข้องกับ data residency และon-premise deployment
-
ระบุข้อกำหนดในสัญญาของซัพพลายเออร์ เพื่อให้การติดตั้ง on-premise เป็นไปตาม SLA และความปลอดภัยขั้นพื้นฐาน
-
ทำการทดสอบและตรวจสอบความถูกต้อง ก่อนส่งมอบ
ผลลัพธ์ ลูกค้าที่ห้ามใช้ cloud ยินดีรับสินค้าเพราะมี option on-premise และมีหลักฐานการทดสอบความปลอดภัย
-
ตัวอย่าง 3 ฝ่าย HR เก็บข้อมูลพนักงาน (ความลับสูง)
ปัญหา ข้อมูลพนักงาน (สลิปเงินเดือน, บันทึกการประเมิน) ต้องมีความลับสูง
ขอบเขต ISMS HR system + การแชร์ไฟล์ + e-mail ส่วนบุคคล
การดำเนินการ
-
-
ตั้ง classification “Confidential”
-
กำหนดการเข้าถึงแบบ Role-based + MFA
-
Audit Logs ทุกการเข้าถึงข้อมูล
-
ผลลัพธ์ ลดความเสี่ยงด้านกฎหมาย (PDPA) และเพิ่มความเชื่อมั่นพนักงาน
KPI ที่ควรใช้วัดผล ISO/IEC 27001
-
- การจำแนกประเภททรัพย์สิน ≥ 95%
- ความพร้อมใช้งานของระบบสำคัญ ≥ 98%
- จำนวนเหตุการณ์ด้านความปลอดภัยลดลงปีต่อปี
- MTTR สำหรับเหตุการณ์ร้ายแรง < 24 ชั่วโมง
- การตรวจสอบการเข้าถึงครบ 100% ทุกไตรมาส
- ปิดข้อบกพร่องจาก Audit ได้ ≥ 90% ภายในกำหนดเวลา
ข้อผิดพลาดที่พบบ่อยและวิธีป้องกัน
-
- ขอบเขต ISMS ไม่ชัดเจน
- ไม่มีหลักฐานผลการประเมินความเสี่ยง
- SoA ไม่ตรงกับการปฏิบัติจริง
- ไม่มีหลักฐานอบรม Security Awareness
- ไม่มีการทดสอบ Incident Response หรือ BCP
เคล็ดลับช่วยผ่านการตรวจสอบภายนอก
-
- เตรียม Evidence Pack ให้ครบ
- ทำ Pre-Audit ภายในก่อน Audit จริง
- เก็บ Logs อย่างน้อย 6–12 เดือน
- ใช้ PDCA ปรับปรุงกระบวนการเรื่อย ๆ
บทสรุป
-
- ISO/IEC 27001 ไม่ใช่แค่ชุดเอกสาร แต่คือ “ระบบบริหารความเสี่ยงข้อมูลครบวงจร”
- เริ่มจากขอบเขตที่ชัดเจน ประเมินความเสี่ยง จัดทำ SoA และนำการควบคุมไปใช้จริง
- การมีตัวอย่างการใช้งาน เช่น DMS, e-Sign, On-Premise Appliance ช่วยให้ผู้ตรวจประเมินเข้าใจองค์กรได้ดีขึ้น
- องค์กรที่ทำ ISO 27001 มักได้ประโยชน์ทั้งด้านความปลอดภัย การปฏิบัติตามกฎหมาย และความเชื่อมั่นจากลูกค้า
